آخرین روز یک محکوم به اعدام

عدام از دیرباز یکی از شیوه‌هایِ مجازات مجرمان در جوامع بشری بوده و از همان ابتدا نیز مورد نکوهشِ بسیاری از متفکران و نویسندگان عصر قرار گرفته است. کشور فرانسه نیز از این قاعده مستثنی نبوده و تا چهار دهه پیش، از این نوع مجازات بهره می‌گرفت. اعدام در طول تاریخ شکلهای مختلفی داشته، اما آخرین شیوۀ اعدام مورد استفاده در فرانسه، پیش از براندازی آن برای همیشه اعدام با گیوتین بود. در اکتبر سال 1789 ژوزف گیوَتن برای اولین بار پیشنهاد کرد نظر به مشکلاتی که گردن زدن و اعدام با شمشیر به همراه دارد، از دستگاهی مکانیکی برای این کار استفاده شود که بعدها این دستگاه به نام خود او نامگذاری گردید. وی که دلیل خود را برای اختراع این دستگاه، کاهش زجر مجرم مطرح کرده بود، فکرش را هم نمی کرد خود این واژه روزی تا این حد هراس و اضطراب به جان مجرمان بیندازد. اعدام با گیوتین در فرانسۀ دوران ویکتور هوگو در ملأعام و در برابر دیدگان مردم شهر انجام می‌شد که این موضوع خود یکی از محورهایِ گفتگوی ویکتور هوگو به خصوص در مقدمۀ این کتاب است. این که انسانِ امروز تا چه حد به انحطاط کشیده شده و خوی وحشی‌گری پیدا کرده که با بی‌اعتنایی به فراخوان جارچی‌هایِ شهر پاسخ گفته و به تماشای چنین صحن کریهی می‌نشیند. کتاب، داستان مجرمی را روایت می کند که به جرمی نامعلوم برای خواننده به اعدام محکوم شده و خواننده را تا روز اعدام با خود همراه می سازد. ویکتور هوگو با به کارگیری تکنیکی شبیه به تکنیک جریان سیال ذهن از هراس‌ها، نیازها و افکارِ زندانی سخن می گوید. هوگو اعتقاد دارد هر انسانی چه مخالف و چه موافق با مجازات اعدام باید این کتاب را بخواند تا برای یک بار هم که شده از دید یک محکوم به این مسأله نگاه کند و قضاوتی عادلانه در مورد این مجازات شنیع وبه حق بودنِ آن داشته باشد. کتاب آخرین روزِ یک محکوم به اعدام که در سال 1829 برای اولین بار به چاپ رسید یک تنه، موضوعِ لغو مجازات اعدام را بر سر زبان ها انداخت که نشان از نفوذ و قدرت ادبیات در تحولات اجتماعی دوران های مختلف است. سرانجام پس از کشمکشهای فراوان در طول سالها و تلاشهای فعالان این جبهه از جمله ویکتور هوگو، در تاریخ 30 سپتامبر سال 1981 فرانسوا میتران به وعده‌های انتخاباتی خود عمل کرده و لایحۀ لغو مجازات اعدام به تصویب پارلمان رسید